“Ona bir görev verdiğim zaman neredeyse her zaman eksik yapar. Örneğin önce oyuncaklarını toplamasını, ardından çıkardıklarını katlayıp dolaba koymasını ve banyo yapmasını söylerim. Oyuncaklarını toplayıp banyoya girer ama kıyafetlerini katlamaz.”
“’Unuttum!’, çocuğumdan belki de en sık duyduğum kelime bu. Ödevini yaptın mı? –Unuttum, Boyaların nerede? –Okulda unuttum, Oyuncak ayını ne yaptın? –Kaybettim. Nasıl her şeyi bu kadar kolay unutuyor ya da kaybediyor anlamıyorum, bu kadar tembihlememe rağmen.”
“Ona bir şey anlatırken sanki umurunda değilim gibi, Yorgun olmadığım günlerde onunla oynamaya ya da bir ödevi varsa yardım etmeye çalışıyorum ama 10 dakika içinde o kaçmaya çalışıyor.”
Okuduklarınız, Dikkat eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’nun (DEHB), dikkat eksikliği boyutunu yaşayan çocukların ailelerinin ifadelerinden oluşmakta. Size de çok tanıdık geliyor mu? Eğer öyleyse bir yargıya varmadan önce bu yazıyı okumanızı tavsiye ederim. Böylece zaman zaman yapılan küçük dikkatsizliklerle, bir bozukluk olarak dikkat eksikliği arasındaki farkı anlayıp, belirtileri kendi çocuklarınızla karşılaştırıp, bunların sonunda ihtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız tedaviye ilişkin fikir sahibi olabilirsiniz.
Öncelikle başlıkta da belirtildiği gibi bu çocukların akranlarından daha az zeki olduklarını söylemek mümkün değil. Ancak zihinlerini onlar kadar uzun süreli ve yoğun şekilde, bir şeye odaklamakta zorluk çekiyorlar. Bu durumun hayatlarının her anında geçerli olması da doğal olarak okul başarısında olumsuz rol oynuyor. Yani bu çocuklar bazı zihinsel aktivitelerde (ders, kitap okuma, zihinsel beceri gerektiren oyunlar) diğerlerinden daha aptal olduklarından değil, dikkatsizlik, onların adeta bir karakter özelliği olduğu için başarısız olurlar. Şimdi aşağıda verilen belirtilere bir göz atarak kendi çocuğunuzla karşılaştırabilirsiniz.
Çoğu zaman ayrıntıları kaçırır, ödevleri veya diğer etkinliklerde hatalar yapar.
Oyun oynarken ya da bir görevi yerine getirirken kolayca başka şeyle ilgilenir.
Kendisiyle konuşulurken dinlemiyormuş gibi görünür.
Bir dizi görev verildiğinde, hepsini yerine getiremez, bir ödevi yapar ama diğerini unutur.
Çoğu zaman planlama yapamaz ya da planı uygulayamaz.
Zihinsel çaba gerektiren etkinlikleri sevmez ya da bunlardan kaçar.
Eşyalarını sık sık kaybeder.
Çoğu zaman unutkandır.
BİR ÇOCUKTA DİKKAT EKSİKLİĞİ BOZUKLUĞUNDAN SÖZ EDEBİLMEMİZ İÇİN YUKARIDAKİ BELİRTİLERİN EN AZ 6 TANESİ, EN AZ 6 AY BOYUNCA, BİRDEN FAZLA ORTAMDA (EV, OKUL VS.) ÇOĞU ZAMAN GÖZLENMİŞ OLMALIDIR.
Ne düşünüyorsunuz? Bu belirtiler sizin çocuğunuzu mu anlatıyor? Öncelikle teşhisin yalnızca tıp uzmanları tarafından konulabileceğini unutmayın. Eğer şüphelerinizde haklıysanız bile endişelenmeyin, yalnız değilsiniz. Ülkemizde her 100 çocuğun 8’ine DEHB tanısı konmakta ve erken müdahalelerle tedavi edilebilmektedir.
Tedavi Edilebilir Mi?
Tedavide, hiperaktivite bozukluğunda olduğu gibi ilaç kullanımının yanı sıra terapi ve aile eğitimleri, önemli sonuçlar vermektedir. Ne yazık ki dikkat eksikliği söz konusu olduğunda sadece ilaç kullanarak bütün sorunları ortadan kaldırıp her şeyi olumlu hale getirmek mümkün değil. İlaçlar çocuğun hafıza ve dikkat toplama becerilerini geliştirebilse de, çocuğu, kitap okuma alışkanlığı kazanma gibi olumlu davranışlara doğrudan itmez. Bu açıdan tıbbi müdahelenin yanında aileye ve çocuğa yönelik eğitsel müdahaleler önerilir.
Terapi sürecinde yapılan ilk iş aile ve çocuğun DEHB hakkında bilgilendirilmesi, yanlış bilgilerin düzeltilmesi, ön yargıların ve olumsuz düşüncelerin giderilmesidir. Ebeveynler, suçluluk, öfke, bıkkınlık gibi duygular yaşıyor ve bunu çocuklarına yansıtıyor olabilir. Bu açıdan öncelikle çocuklarıyla empati kurmaya teşvik edilirler. Sonraki aşamada belirtilen özel problemlere uygun müdahale biçimleri belirlenir. Örneğin istenmeyen davranışları azaltmak için söndürme, olumlu davranışlar kazandırmak için pekiştirme yöntemleri kullanılır. Okul çağındaki çocuklar söz konusu olduğunda çocukların hedef belirleme, not alma, zaman yönetimi veya ders çalışma teknikleri gibi becerilerini geliştirmeye yönelik çalışılabilir. İhtiyaç duyuluyorsa arkadaşlık kurma, sözlü ve sözsüz iletişim gibi sosyal becerilere yönelik de müdahaleler yapılabilir.
Sonuç olarak Dikkat eksikliği, sık rastlanan, çocukların özellikle okul hayatını olumsuz etkileyebilen, ancak çaresi de olan bir bozukluktur. Müdahale ne kadar erken olursa, gelişim de o ölçüde olumlu olacaktır. Eğer bu yazı çocuğunuzu anlatıyorsa, onun böyle yaşamak zorunda olmadığının farkında olun.
Detaylı bilgi almak için lütfen arayınız.
